Kripto para ve blokzinciri teknolojisi, küresel finans sisteminde önemli değişiklik yarattı. Bunlardan biri de, ülkelerin merkez bankaları tarafından geliştirilen dijital para birimleri oldu. CBDC ifadesi, standart kripto para birimlerinden farklı olarak merkez bankaları güdümünde geliştirilen projeleri ifade eder. Peki CBDC nedir?
Blokzinciri teknolojisi, 2009 yılında Bitcoin ana ağının geliştirilmesiyle doğdu. Ancak birçok banka, merkez bankası ve finans dünyasının birçok bileşeni bundan etkilendi. Günümüzde BTCUSDT adresi üzerinden veya BTC fiyatı sayfasından yatırımcılar, Bitcoin spot fiyatını takip ediyor, alım satım yapıyor. Bitcoin nasıl alınır sorusunun yanıtını herkes biliyor. Ancak Bitcoin devriminin, blokzinciri teknolojisinin etkileri çok daha fazla oldu. CBDC bunlardan biridir. Belli bir blokzinciri üzerinde barınan, coin’lerden farklı olarak ayrı bir kategoriye sahip token’lar içinde, merkez bankası dijital para birimi ayrı bir gruptur. Dağıtık defter teknolojisi üzerine inşa edilmiş CDBC token’leri, merkez bankaları tarafından geliştirilir ve FIAT, yani itibari paraları temsil eder.
İçindekiler →
CDBC ile kripto para arasında hangi farklar var?
Bitcoin ve kripto paralar, finans dünyasında önemli bir dönüşüm yarattı. Dağıtık defter teknolojisi DLT yapısıyla inşa edilmiş olan CBDC projeleri, klasik kripto paralara nazaran farklıdır. Bitcoin, Ethereum ve diğer kripto paralar madencilik veya white paper dökümanlarında çeşitli değişiklikler içerse de belli ortak noktalara sahiptir. Merkeziyetsizlik bunların başında geliyor. İzne dayalı olmadan ağ üzerinde işlem yapma olanağı veren coin’ler, bir firma veya kurum bünyesinde değildir. Bundan dolayı, düzenlemelere ihtiyaç duyulmaz ve sansür gibi durumlar asla söz konusu olamaz.
CBDC token’lerin temel yönü, isminden de anlaşılacağı üzere merkez bankası gibi resmi kurumlar bünyesinde geliştirilmiş olmasıdır. CBDC projeleri teknik olarak Ethereum, Solana veya Avalanche gibi blokzinciri üzerinde inşa edilmiştir. Ancak buna karşın izne dayalı ağlardır, yani herkesin erişimine açık değildir. Merkez bankası, bakanlıklar veya ilgili resmi kurumlar CBDC coin’lerinde düzenleme, değişiklik yapabilir. Adresleri engelleme, değiştirme veya takip etme yetkisi vardır. Kısacası CBDC, Türk lirası veya ABD doları gibi varlıkların blokzinciri tabanlı yapısıdır.
CBDC coin’lerle kripto paralar arasında diğer bir önemli fark da rezervlerdir. Bitcoin, Ethereum veya Dogecoin gibi kripto paralarda rezerv bulunmaz. Bununla birlikte, USDT gibi stabilcoin’lerde güvenlik ve yasal regülasyonları karşılama noktasında rezerv vardır. CBDC projeleri Japon yeni veya Bulgar levası gibi FIAT paraları temsil etmesinden dolayı rezerve sahiptir.
CBDC hangi amaçla geliştirildi? Faydaları neler?
Nakit paraların ekonomi içerisinde kullanım alanı oldukça geniştir. Ancak son yıllarda fiziksel paralara karşı, bankalardaki dijital paralar kullanılıyor. Örneğin, günlük alışverişlerde banka uygulamaları veya kredi kartı tercih ediliyor. Kripto paralar, esas amacı merkeziyetsiz ve erişilebilir bir finansal dünya yaratma olan projelerdir. Bununla birlikte merkez bankalarının büyük kısmı, CBDC projeleri üzerinde çalışıyor.
Merkez bankalarının coin veya token geliştirme sürecine dahil olmasının birçok nedeni var ancak en önemlisi, yasal para statüsüne sahip kripto paralar geliştirmektir. Cüzdan adresleri arasında transferler, erişilebilirlik ve kullanıcılara iyi bir deneyim sunan finansal perspektif, blokzinciriyle geliyor. Hız, güvenlik ve ölçeklenebilirlik kripto paraların ortak noktasıdır. Paranın dijitalleştiği bu yüzyılda, bundan dolayı CBDC’ler finans sisteminin parçası olmaya adaydır. Merkez bankaları, gelecekte blokzinciri tabanlı yasal paralar oluşturarak aşağıdaki avantajları hedefliyor:
- Bankalar arası transferlerde yüksek hız
- İşlem komisyon ücretinin düşürülmesi
- SWIFT sistemi gibi hantal ayrıca maliyetli sistemlerin aradan çıkarılması
- Fonların kolay takibiyle, sağlıklı bir finans sistemi inşa edilmesi
Kripto para dünyası, ortaya çıkan avantajlarıyla kısa zamanda milyonlarca kişinin tercihi oldu. Merkez bankası coin’leri CBDC, yakın gelecekte adından daha fazla söz ettirecek. Avrupa Merkez Bankası’nın yanında Rusya, ayrıca Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası CBDC token geliştirme çalışmalarını olduğunu doğrulamıştı.
){kind=link}