Kafa içindeki beyin, beyincik, soğan iliği sardıktan sonra omurgadaki omuriliğin etrafını da saran ince zarların iltihaplanmasına (Menenjit) denilir. Sinir sisteminin merkezlerini dış etkilerden koruyan bu zarların arasında beyin içi karıncıklarında meydana gelen beyin omurilik suyu vardır. Kaya suyu kadar berrak olan bu su, iltihaplarda bulanır, sararır, hatta portakal rengini bile alabilir. İçine kan karışırsa kırmızı, kahverengi olur. Beyin zarlarına iltihap çeşitli yollardan gelir. Beyin dokusundan, kulak iltihaplarından, koşuluk yoluyla mikrop bulaşır. Ayrıca vücudun herhangi bir tarafındaki iltihaptan mesela diş apsesi, apandisit, akciğer apsesinden kopan mikroplu parça da kan yoluyla zarlara gelip iltihaplandırabilir.
Kabakulak, grip gibi virüslerden olan hastalıklarda mikropların beyni bulaştırmasıyla da menenjitler olur. Veremin, beyin zarlarını sarmasıyla özel bir hastalık diyebileceğimiz (Tüberküloz menenjit) meydana gelir. Ama menenjit denilince akla evvela (Menengekok) denilen cerahat yapıcı mikropların meydana getirdikleri (Salgın Menenjit) gelir. Salgın menenjitli hastaların veya hasta olduğunun farkına varmadan mikrop taşıyan (Portör)’lerin üst solunum yollarındaki mikrop hava yoluyla sağlamlara geçer.
3-7 günlük bir kuluçka devrinden sonra boğaz anjin ve burunda nezle halinde başlayan hastalık, burada çoğalan mikropların kana geçmesiyle meydana çıkar. Titreyerek ateş birden yükselir, şiddetli baş ağrısı ve dalgınlık, halsizlik olur. Kan yoluyla beyin zarına ulaşan mikroplar beyin omurilik suyunu bulandırırlar, suyun tazyiki de arttığından baş ağrıları şiddetlenir, dalgınlık hali artar, ateş yüksektir, hastalar gözlerini kapamak isterler. Konuşmaktan, gürültüden, kalabalıktan hoşlanmazlar. Bir süre sonra ense sertliği başlayınca, başı öne eğmek de zorlaşır. bel kemiği çevre adaleleri gerildiğinden bacaklarını uzatmak ağrılı olacağından onları karnına doğru çekerek yatmak ister. Yatakta böyle yatışa (Tüfek tetiği) gibi yatış da denilir. Menenjitlilere özel bir yatış sayılır.
Dudaklarda uçuk olabilir. Karın, umumiyetle çöküktür. Deri duyarlığı artmıştır. Sert bir şeyle deri çizilirse, yerinde iz, uzun süre kalır, kabızlık da olur. Hasta dalgın hatta bazen çok dalgın olup, kendisini kaybederek elleriyle manasız hareketler yapar. Bazen de sebepsiz bağırır, yataktan fırlamak ve odadan kaçmak ister.
Bazen hiç bulantı ve sıkıntı duymadan birden bire kusar. Baş dönmelerinden, kulak çınlamasından, görme hatalarından şikayetleri olur. Tedavi edilmezse, ölüm muhakkaktır. Eski tedavi metotlarıyla kurtulsa bile ekseriya bir arıza bırakırdı. Sağırlık, dilsizlik, körlük gibi… Bugünkü tedavi imkanlarında erken teşhis edilmişlerde kurtulma ve tam sağlığa kavuşma şansı çok yükselmiştir. Teşhis, hastanın yatış şekli, ense sertliği, bir bacağını kaldırırken hemen diğerini de bükmesi gibi işaretlerle konulursa da, menenjitini cinsi ancak bel kemiğinden alınacak bel suyu muayenesiyle mümkündür.
Temiz şartlarda, bilgili ellerle belden su alınması tehlikesizdir. Salgın menenjitlerde aslında kaya suyu gibi berrak manzaralı suyun rengi bulanık, hatta sarımsıdır. Mikroskopla muayenesinde bol lökosit hücreleriyle bunlar arasında veya içinde mikroplar görülür. Kültür yapılıp mikrobu üretmek mümkündür.
Beyin zarı iltihabı tedavisi
Hasta, sakin bir odaya yatırılır, etrafından gürültü kesilir. Sulfamitli haplar veya penisilinle tedaviye başlanır. Ağızdan, adaleden başka, icabında bel kemiğinden ilaç verilir. C vitamininden faydalanır. Başı çok ağrıyorsa, buz konur. Bulantı ve kusmalara mani ilaçlar verilir. Yemekte perhiz yoktur. Meyve suları, süt, çorbalar, lapa, püre gibi yumuşak kıvam besinler verilir.
Hasta etrafına solunum yoluyla mikrop saçtığından ayrı yatırılması lazımdır. Hastaya bakanlar ve etrafındakilere de sülfamitli haplar verilerek korunmalıdır.
Menenjit tüberküloz, bildiğimiz veremin bir şeklidir. İlk zamanlarda teşhis güçtür. baş ağrıları, bulantısız kusmalar, kabızlık, yorgunlukla şüphe edilir. Çocuk küçükse, gelişmesi duraklar, kati teşhis, bel kemiğinden alınan bel suyu muayenesiyle konulur. Etrafı için şarj değildir. Tüberküloz menenjitte bugün, tedavi imkanları çoğu bir arıza bırakmadan tedavi edilebilmektedir.
- İlginizi Çekebilir: Uçuk virüsü nedir?
